‘Anlatılmaya Değer Hikayem’ – Katar, Zanil Moholi’nin LGBTİ Portrelerinden Ne Öğrenebilir? Sanat

MZanele Muholi, “Görev, Güney Afrika’nın karanlık ve hareketli görsel tarihini yeniden yazmak, böylece dünya direnişimizi ve varlığımızı bilecek” dedi. Kendini “görsel aktivist” ilan eden bu kişi, küçükten büyüğe değişen görüntülerle, kendi topluluklarındaki, cinsel yönelimleri nedeniyle sıklıkla şiddete maruz kalmış insanları yakalıyor. Moholy, marjinalleştirilmiş hikayelerini anlatıyor.

1972’de doğan Moholy, apartheid döneminde Güney Afrika’da büyüdü ve acımasız rejim 1994’te sona erdiğinde genç bir yetişkindi. Yeni bir siyasi ve sosyal ilerleme çağı başlatmayı amaçlıyordu: 1996 Cumhuriyet anayasası. Güney Afrika, cinsiyet ve cinsel aktiviteye dayalı her türlü ayrımcılığı yasakladı. On yıl sonra ülke, tüm Afrika kıtasında bunu yapan tek ülke olan eşcinsel evliliği yasallaştırdı. Bununla birlikte, queer toplulukları, tacizden çok daha kötüsüne kadar her gün adaletsizlikle karşı karşıya kalıyor.

Mahuli gençliğinde fotoğrafçılığa başladı. Bir keresinde Guardian’a “Zor bir dönemden geçiyordum” demişlerdi. “Kamera, içindekiler – duygular, acı, kişisel deneyimler – hakkında konuşabileceğim bir araçtı.” Muholi, hikayelerini sanat tarihine işleyerek ve herkesin görmesi için müzelerin duvarlarına asarak, LGBTQ+ topluluğundan insanları görünür kılıyor, böylece “gelecek nesiller bizim burada olduğumuzu fark edecek”.

2006’da Maholi, 500’den fazla görüntü içeren devasa bir dizi olan Faces and Phases ile LGBT topluluğunun yaşayan bir arşivini oluşturmaya çalıştı. Yeni Güney Afrika’yı oluşturan ve aynı zamanda Moholy’nin merceğine meydan okurcasına bakıp “Ben buradayım ve hikayem anlatılmayı hak ediyor” diyerek hayatlarını riske atan bireyleri anlatıyor.

Durban’dan Tinashe Wakabella, Instagram biyografisinde onları “Şair, Sivil Haklar Aktivisti, Feminist, İnsan Devrimcisi, Model, Queer AF” olarak tanımlayan dizide yer alıyor. Moholi-Longile ayrıca 2010 yılında silahlı bir adam tarafından tecavüze uğrayan ve ardından HIV teşhisi konan Kwa-Thema kasabasından Cleo Dladla’yı canlandırdı. Moholy, “Sadece günlük olarak olmanın kendisi politiktir” diyor.

2009’da, eşcinsel evliliğin yasal hale gelmesinden üç yıl sonra, Güney Afrika’nın daha ne kadar ilerlemesi gerektiğine dair bir işaret vardı. Kültür ve Sanat Bakanı Lulama Chingwana, Moholi’nin fotoğraflarının yer aldığı bir sergiyi terk ettiği için eleştirildi. Xingwana, gösteriyi “ahlaksız, saldırgan ve ulus inşasına aykırı” olarak nitelendirdi ve bunu çocuklar için bir tehdit olarak gördü. Hükümet, pozitif değişimi teşvik etmek yerine, LGBT kişilerin deneyimi hakkında farkındalık yaratan her şeyi kınamayı seçerse ayrımcılık nasıl sona erecek?

2020’de Londra’daki Tate Modern’deki sergileri için Moholy, yüzlerin ve sahnelerin görüntülerini sergilerken duvarlarda boşluk bırakmayı seçti. Karar, bu insanların görünmezliğini yansıtıyor gibi görünüyor ve nefret suçları aracılığıyla onların kaybı ve ölümü hakkında konuşuyor. Boşluklar, henüz fotoğrafı çekilmemiş olanları da ifade eder.

Tüm insanların bu dünyada kendilerini güvende hissetmeleri ve seslerinin duyulması ne kadar sürer? Moholy’nin çalışmasının gündeme getirdiği soru, aynı cinsiyetten cinsel aktivitenin yasa dışı olduğu Katar’da Dünya Kupası başladığında bu ay özellikle yankılanıyor. Ülkesinin Dünya Kupası büyükelçisi Khalid Salman geçtiğimiz günlerde eşcinselliği “beyin hasarı” olarak nitelendirdi. Tanınmış bir aktivist, yetkililerin ülkedeki diğer LGBT kişilerin izini sürmesine yardım etmeleri karşılığında Katarlı eşcinsellere işkenceden korunma sözü verildiğini iddia etti. Görünüşe göre stadyumlara LGBTQ+ bayrakları asan taraftarlar kaldırılacak ve İngiltere kaptanı Harry Kane, OneLove kaptan kol bandını takarak rezervasyon riskini alabilir.

Güney Afrika Kültür Bakanı’nın LGBTQ topluluğunu temsil etmeyi reddetmeye tepkisini yansıtan İngiltere Dışişleri Bakanı James Cleverly, halkı Katar’ın kültürüne “saygı” göstermeye çağırdığı için ateş altında kaldı. Bu kadar adaletsiz bir şeyi boş yere kabullenmeyi gerçekten zekice istiyor musun? Bu, sorunu gözden uzak tutar ve bu tür bir görünmezlik zararlıdır. Tüm bunlar, Moholy’nin büyüyen arşivini her zamankinden daha gerekli hissettiriyor. Cesur ve cüretkar yüzlerin kimliklerini gururla ileri sürmelerinin ve hikayelerini dünyaya anlatmalarının Katar’daki LGBT gençliği üzerinde yaratacağı etkiyi ancak hayal edebilirsiniz.